Haziran Cumartesi günü yapılan TYT’deki Türkçe sorularıyla ilgili bir değerlendirme yapmak iki açıdan önemlidir. Birincisi 2018’de TYT’ye girecek adaylara yol göstermek, yapılacak çalışmaları önceden tespit etmek; ikincisi de YKS’de Türk Dili ve Edebiyatı Testini çözecek adayların karşılaşacağı yaklaşık Türkçe sorusuyla ilgili fikir vermek, eksikleri belirleyip çalışma programını ortaya koymak.
2018 TYT’de sorulan Türkçe sorusunun öğrenciyi bol bol anlam ve paragraf soruları çözmeye, okuduğunu kavramaya yardımcı olması için kitap okumaya yönlendirmektedir.
Anlam sorularına isterseniz daha ayrıntılı bakalım: Sözcüğün cümlede kazandığı anlam ile ilgili uzun yıllar sonra bir soru çıktı, bir diğer boşluk tamamlamalı anlam sorusu ile birlikte 2 tane “sözcük anlamı” sorusu soruldu. Son birkaç yıldır en az 2 tane sorulan “söz yorumu” sorusundan 4 tane çıktı. “Cümle anlamı ve yorumu” ile ilgili 4 soru vardı. Her YGS’de ve LYS’de karşılaştığımız “karma anlam bilgisi”nden 1 soru vardı. Anlatım biçimlerinden 2 soru, paragraftan 19 soru çıktı. Paragraf sorularında yapı kısmından 7, konu-ana düşünce kısmından 6, yardımcı düşünce kısmından da 6 soru soruldu.
Dil bilgisi sorularında 1 ses bilgisi, 1 yazım kuralları, 1 noktalama işaretleri ağırlığını hissettirdi. Genelde 2 sorunun altına düşmeyen bu alandan 3 soru soruldu. Ayrıca 1 sözcük türleri, 1 cümle ögeleri ve 1 cümle çeşitleri sorusu vardı. En son 2013 YGS’de sorulan anlatım bozukluğu konusundan da 2 soru soruldu; soruların ikisi de dil bilgisi bozukluğu ile ilgiliydi.
Paragrafların çok uzun olmadığı; bu yönüyle öğrencileri yormadığı ancak kısa paragraflardaki yoğun anlamın ilk okuyuşta hemen fark edilemediği gerçeği bir kez daha anlaşılmış oldu. Yani uzun paragraf aslında kolay paragraftır; en çok açıklayıcısı, örneği olan paragraftır.
Bu sınavda da metinlerde geçen bazı sözcükler ilk bakışta “Bu da ne demek acaba?” dedirtti. Metinlerde geçen “yadsımak, atfetmek, sav, silo, ithaf etmek, sağaltım vb.” sözcükler ÖSYM’nin sözcük dilini yakından bilmek gerektiğini bir kez daha hatırlattı.
Paragrafların ve cümlelerin alındığı kaynaklar çeşitlilik oluşturmaktadır. Bununla birlikte önceki yıllarda olduğu gibi metinlerin daha çok edebiyat ve gezi dergilerinden, gazetelerin kitap eklerinden ve makalelerden seçildiği; sadece birkaç paragrafın, soru hazırlayan tarafından kaleme alındığı anlaşılmaktadır. Metinler; Bilim ve Teknik dergisinden, 1938 yılı basımı İnsan dergisinden, Anadolu Jet Magazin dergisinden, Sabitfikir dergisinden, Gezgin dergisinden, Hürriyet gazetesinden, Radikal Kitap’tan, Şemseddin Sivasi’nin Gülşenâbâdadlı kitabından, Necip Fazıl Kısakürek’in Batı Tefekkürü ve İslam Tasavvufukitabından, Oktay Sinanoğlu’nun Hedef Türkiye kitabından, Doğal Takı ve Tespih. Com adresinden, Yapı Kredi Yayınları’nın kültür etkinlikleri sayfasından Doç. Dr. Cemil Demir’in Türkçe/Edebiyat Eğitimi ve Kişisel Kelime Serveti başlıklı makalesinden, Doç. Dr. Mehmet Kurudayıoğlu’nun Türkçe Öğretmeni Adaylarının Dinleme Becerisibaşlıklı makalesinden, Doğan Cüceloğlu’nun Savunucu İletişimbaşlıklı yazısından alınmıştır.
MEB’in bu yıl ilk defa hazırladığı testlerin ve deneme sınavlarının dikkate alındığı fark edilmektedir. Boş bırakılan sözcük anlamı sorusunun MEB 3. YGS Deneme Sınavındaki soruya, “kullanmak” sözcüğünün anlamının sorulduğu sorunun MEB 1. Dil ve Anlatım Testindeki soruya, “cümlede yüklemin türü”nün sorulduğu sorunun MEB 2. YGS Deneme Sınavındaki soruya çok benzediği; ayrıca, “numaralanmış cümlelerden anlamlı bir bütün oluşturma” sorusunun MEB YGS Deneme sınavlarının 3’ünde de yer aldığı dikkatlerden kaçmamaktadır.
Sorularda kullanılan metinlerden ve oluşturulan seçeneklerden yola çıkarak genel olarak ÖSYM’nin TDK Yazım Kılavuzu’nu dikkate aldığını söyleyebiliriz.
Buna birkaç örnek verelim. Temel Kitapçık’ta 1. soruda geçen Su Tadında’yla yazımı “Eser adları italik, ekler düz yazılır.” kuralının uygulandığını göstermektedir. Ayrıca “Yazılışları bir, anlamları ve söylenişleri ayrı olan kelimeleri ayırt etmek için okunuşları uzun olan ünlülerin üzerine düzeltme işareti konur ve ince k ile ince g’den sonra a’nın ve u’nun üzerine düzeltme işareti (^) konur.” kuralına paragraflarda geçen; hâlâ, kâğıt, hikâye, rüzgâr vb. sözcüklerde rastlanmaktadır. Yani öğrenciler arasında her sene sohbet konusu olan “Şapkalar kalkmış, düzeltme işareti yok artık!” sözünün ÖSYM tarafından hiçbir zaman hüsnükabul görmediği bir kez daha anlaşılmıştır.
Temel Kitapçık’ta dizelerin yorumunun sorulduğu 5. soruda bir sözcüğün yazımının yanlış olduğu görülmektedir. D seçeneğinde geçen “birebir” biçimindeki yazım yanlıştır.Çünkü “etkili” anlamına gelen birebir bitişik; “aynı”, “yüz yüze” anlamlarına gelen “bire bir”ayrı yazılır. (TDK Sözlük, s. 354 / TDK Yazım Kılavuzu, s. 146)
Gözden kaçan bir diğer önemli hata da şudur: Yazım yanlışı sorusunda altı çizili sözcüklerden “kabul eden” Sosyal Bilimler Testinin 12. ve 14. sorularında, “iş birliği”sözcüğü de 24. soruda geçiyor. Bu durum elbette dikkatli öğrencilerin gözünden kaçmaz ama bu önemli ve teknik hata eşitsizlik ortaya çıkarabilmektedir.
Noktalama işaretleri ile ilgili soruya itiraz eden öğrenciler ya da meslektaşlar şu ayrıntıyı gözden kaçırmamalıdır: İki noktadan sonra mutlaka büyük harfle başlanır, diye bir kural yoktur. TDK Yazım Kılavuzunda, sayfa 13’te bu durum açık bir biçimde açıklanmakta ve şöyle örneklendirilmektedir:
İki noktadan sonra cümle ve özel ad niteliğinde olmayan örnekler sıralandığında bunlar büyük harfle başlamaz:Bu eskiliği siz de çok evde görmüşsünüzdür: duvarlarda çiviler, çivi yerleri, lekeler…
İşin ilginç tarafı da bu durumun örneğinin 22. sorudaki paragrafta şu şekilde karşımıza çıkmasıdır.
Görünüşü ilk bakışta bile etkiler insanı: vadinin tabanında akan incecik dere, kıyı ve yamaçlarında eski Türk evleri, tepede yenilenmişsaat kulesi, ağaçlar, çiçekler…
YGS’de ve LYS’de “saptama, çıkarım, değerlendirme, eleştiri” gibi kavramların sıklıkla sorulmaya başlandığı görülmektedir. Bunun gibi “sözcük türleri, cümle çeşitleri, karma anlam bilgisi, cümlelerin sıralanması, kesin olarak çıkarılabilir vs.” soru tarzlarının hemen her sınavda karşımıza çıktığı fark edilmektedir. Bununla beraber “karma dil bilgisi” sorusu ilk defa bu sınavda sorulmamıştır.
Sorularda bilgiyle beraber yorumun; yorumla beraber dikkatin de ölçüldüğü anlaşılmaktadır. “Hem karşılaştırma ve hem öneri bildiren cümle”nin istendiği soruda, seçeneklerdeki Roma rakamlarının, belli bir sırayla verilmediği, özellikle karışık verildiği gözlenmektedir.
Cümle ögesi sorusunda karşımıza çıkan “ilgeç tümleci” 2004 ÖSS’de “karma dil bilgisi” sorusunda (15. soru) “İlgeç tümleçleri vardır.”seçeneği olarak geçmekte, dolayısıyla bu ögenin ÖSYM tarafından sorulmaya devam ettiği anlaşılmaktadır. Evet, ilgeç tümlecini; zarf tümleci içerisinde anlatan yayınlar ve eğitimciler bu ayrıntıya dikkat etmelidir.
2016 YGS’de genel olarak iki soru üzerinde tartışmalar yaşandı; farklı seçenekler öne çıkarıldı. Dilerseniz bu iki soruya birlikte bakalım:
Yüklemin türünün sorulduğu Temel Kitapçık’ın 12. sorusunda geçen “Sümbülün verdiği cevap çiğdemin cevabına karşılık gelmektedir.” cümlesi ÖSYM tarafından eylem cümlesi kabul edilmiştir. Yani “-mekte, -makta” ekinin şimdiki zaman eki “-yor” yerine hem anlam hem de görev olarak geçtiği, dolayısıyla “gelmektedir” sözcüğünün eylem olduğu hatta “-dir” ekinin ek eylem değil, eylemlere getirilen bildirme eki olduğu söylenmek istenmiştir. Bu iddialı ve ezber bozan durum, bilgi olarak öğrencilere aktarılmalıdır.
“Dünyada arasanız da benden daha küreselini bulamazsınız.” cümlesiyle başlayan 28. soruda birbirine yakın olan iki seçenek şu yaklaşımla ayrılabilir ve doğru cevaba ulaşılabilir: Parçada yazar önce “Hangi memlekete gitsem yalnız orada oturduğumu sanıyorlar.” diyerek bütün dünyayı aynı gördüğünü, her yerde “oralı” olabildiğini belirtiyor. Daha sonra da, konuyu biraz değiştirerek, diğer insanlara “dostluk, kardeşlik, barış içinde sevgi ve saygıyla yaşamalarını, yardımlaşmalarını” tavsiye ederek “siz de küresel olun” diyor yani “siz de bütünün bir parçası olduğunuzu fark edin” demek istiyor.
2017 YGS’de genel olarak bilindik tarzda sorular sorulduğu, geçmiş yılların soruları çözüldükçe TYT’de ve YKS’de daha başarılı olunacağı, soruların bu şekilde ayrıntılı olarak değerlendirilmesinin hata yapma ihtimalini azaltacağı unutulmamalıdır.
TYT net hesaplama sihirbazı indir
Yükseköğretim Programları Tercih Rehberi İndir indir
YÖK TYT başarı sırası sihirbazı indir